U bogatoj srpskoj kulturnoj baštini postoje imena koja su oblikovala epohe, ali danas su gotovo zaboravljena. Dok se stalno vraćamo na nekoliko najpoznatijih stvaralaca – brojni slikari, pesnici, kompozitori i vajari ostali su u senci zaboravljeni, iako su svojim delima zadužili kulturu jednako snažno.
Jedan od njih je Uroš Predić (1857–1953), slikar čije slike dišu emocijom i pričaju priče običnih ljudi. Njegova slika Kosovka devojka iz 1919. godine prikazuje bojište neposredno posle Kosovske bitke 1389. godine. Ova istorijska kompozicija smeštena je u letnji pejzaž, u zoru, kada se na nebu rađa dan, a priroda budi procvetalim makovima. Iako je delo inspirisano narodnom epskom pesmom, Predić je uspeo da prenese duboku emotivnu snagu trenutka.
Slično je i sa Isidorom Sekulić (1877–1958), prvom ženom članicom Srpske akademije nauka i umetnosti. Njeni zapisi kao što su zbirka eseja Pisma iz Norveške, romansirane pripovesti Đakon Bogorodičine crkve i proze Gospa Nola, nose intelektualnu jasnoću i duboku emotivnu rezonancu. Sekulić je pisala iskreno i duboko – u njenim tekstovima oseća se i intelektualna jasnoća i tiha toplina, što čini njeno delo večito relevantnim.
U muzici, Petar Konjović (1883–1970) bio je stub srpske opere, autor dela koja spajaju narodnu inspiraciju i klasične forme. Njegova opera Koštana, zasnovana na istoimenoj drami Borislava Stankovića, i danas ima moć da dirne publiku. Iako je ime kompozitora često u senci stručnih krugova, njegova dela ostaju neizbrisiv deo kulturne baštine.
Pogled redakcije portala Srpski ugao
Možda je vreme da njihove slike, koje već krase zidove Narodnog muzeja i galerije širom Srbije, budu još prisutnije i dostupnije širem krugu ljudi. Da knjige Isidore Sekulić, koje i danas stoje u policama biblioteka i univerziteta, nađu put i do novih generacija čitalaca. Da muzika Petra Konjovića, izvođena na scenama nacionalnog teatra i muzičkih akademija, ponovo uđe u redovan repertoar koncertnih sala. Njihova imena već žive u institucijama kulture, ali zaslužuju da se vrate i u svakodnevni život naroda. Jer kultura jednog naroda ne meri se samo po slavi nekolicine, već po bogatstvu koje ostaje. Njihovo sećanje je most između prošlosti i budućnosti, i podsećanje da prava vrednost umetnosti ne bledi, osim ako je sami ne ostavimo u senci.
Piše: Stefan Bogdanović
