Jedan u nizu bisera među našim manastirima je i manastir Gornjak, vekovna dragocenost Srpske pravoslavne crkve i njene Eparhije braničevske, inače svetinja koja datira još iz 1379. godine.
„Blagoslovom Gospodnjim zajednica carske bogoljubive sile Svetog Кneza Lazara Hrebeljanovića i sinajske molitvene snage prepodobnog Grigorija gornjačkog, zasadila je pravoslavno seme iz kojeg se rodila ova drevna
svetinja. Između Petrovca na Mlavi i Žagubice , u srcu gornjačke klisure lociran je ovaj srednjevekovni manastir naslonjen na strme litice planine Ježevac, ispod koje protiče Mlava“ kaže za Srpski ugao monah Lazar, jedan
od mlađih monaha koji su počeli fizičku i obnovu u ljudstvu ove svetinje. Manastir Gonjak je u svojoj burnoj istoriji pet puta rušen i spaljivan, ali se uvek iznova uzdizao, te stoga u ovoj svetinji kontinuitet opštežiteljne molitve nikada nije utihnuo.
„Manastir je po izgradnji znatno oštetio Radič Branković, čiju je vladavinu Braničevom preuzeo gornjački ktitor, knez Lazar Hrebeljanović, da bi 1459. godine po padu srpske države Gornjak pretrpeo strašno razaranje od strane turske imperije. Manastir su vremenom kroz svoje osvajačke pohode skrnavile i bugarska vojska u Prvom svetskom ratu, kao i nemačka okupatorska sila, čija je ruka za vreme Drugog svetskog rata nanela svetinji najteže udarce od njenog osnivanja“ nastavlja zanimljvu priču naš sagovornik. U to vreme crkva je spaljena, monaštvo i verni narod su svirepo ubijani, a nestale su i brojne dragocenosti, kao što su povelja Кneza Lazara, carska čaša sa Lazarevim inicijalima, zlatni putir za Sveto Pričešće koju je sam Кnez darovao prepodobnom Grigoriju pri osnivanju, barjak Cara Dušana i mnoge druge.
„Sve te materijalne vrednosti su završile ili u prahu i pepelu ili u okupatorskim riznicama, ali na sam njihov spomen, Gornjak i danas odiše carskim ruhom“ kaže monah Lazar.
Novija istorija nosi predanje da je manastir bio muški do 1968. godine pod nastojateljstvom igumana Simona. Nakon njega, sedmočlano sestrinstvo sa igumanijom mati Nadeždom došlo je iz Makedonije u manastir Gornjak i započelo ponovnu obnovu.
„Za vreme njihog delanja manastir je postao bogatiji za dva konaka , zavidnu manastirku ekomoniju i kuću za duhovnika. Ta obnova se nastavila i za vreme igumanije mati Melanije, potom i njene naslednice mati Veronike, koja je i danas aktivni član gornjačke svete obitelji“ objašnjava monah Lazar. Međutim, obnova manastira intezivno je krenula decembra 2021. godine kada je po blagoslovu episkopa braničevskog g. Ignatija, na ispomoć vremešnim monahinjama, koje su u devetoj deceniji života došlo dvočlano bratstvo iz manastira Tumane, na čelu sa protosinđelom Petrom Bogdanovićem, danas episkopom Topličkim i vikarom Patrijarha Porfirija.
„U sklopu obnove , koja je i dalje aktivna, ovo bratsvo je za svega godinu dana obnovilo veliki deo hrama Vavedenja Presvete Bogorodice, postavljeni su novi mermerni pod sa podnim grejanjem, novi mermerni ikonostas i časna trpeza. Novi kivoti za mošti svetitelja su takođe prispeli u Gornjak, dok je restauracija
starog živopisa sa fragmentima iz 14. veka u aktivnoj fazi od marta meseca ove godine“ ističe monah Lazar i dodaje da vernici mogu svojim donacijama.
Pogled redakcije portala Srpski Ugao
Gledajući sve što je ova svetinja pretrpela i koliko je puta iznova vaskrsla, teško je ne osetiti poštovanje prema njenoj istrajnosti i snazi. Gornjak nas podseća da se pravo trajanje ne meri samo kamenom, već verom koja uprkos svemu ostaje živa. Danas, dok se obnova nastavlja i život u manastiru dobija novi zamah, deluje kao da se vekovni duh ovog mesta ponovo učvršćuje, noseći istu postojanost koju su čuvali oni pre nas.
Piše: Siniša Kostić
